STATION EUROPAPLEIN

GERALD VAN DER KAAP, ‘I WANT A PERMANENT WAVE’, 2018

Station Europaplein| Europa
Station Europaplein vormt de toegang tot de RAI, het ROC en de Amsterdamse School architectuur van de Rivierenbuurt. Per dag maken er ongeveer 20.000 passagiers van het station gebruik, onder meer als aansluiting naar het treinstation Amsterdam RAI. Het beurzencomplex RAI staat internationaal hoog aangeschreven en trekt veel buitenlandse bezoekers – op het International Broadcasting Convention alleen al komen jaarlijks 55.000 bezoekers af van over de hele wereld.

Het complex huisvest de meest uiteenlopende evenementen: van huishoudbeurs tot Aquatech, van HISWA tot juristencongres, van Horecava tot een bijeenkomst over nieuwe kankertherapieën. De RAI verbindt vakgenoten, handelaars en taalgenoten op allerlei gebied en is een plek waar veel verschillende talen gesproken worden, van land en vak. Kortom, interessante aanknopingspunten om Amsterdam te bekijken vanuit Europees perspectief.

Gerald van der Kaap (Enschede, NL, 1959) kreeg de opdracht zijn ontwerp voor Station Europaplein te realiseren. Een zin uit een reiswoordenboekje vormde het uitgangspunt voor zijn ontwerp: I want a permanent wave / Ik wil een permanente golf. Het zijn zinnen die Van der Kaap vaak gebruikte in zijn optredens als vj en die uit een oud reiswoordenboekje komen. Ze zijn exemplarisch voor de verschillende interpretaties van taal.

Als Van der Kaap als vj optreedt, mixt hij een veelheid aan beelden door elkaar. Hier gebruikt hij dezelfde werkwijze, maar zijn de beelden als het ware gestold. Het ritme van het ontwerp wordt gedicteerd door de zin ‘I want a permanent wave’ en een filmisch scenario. Op de perronwand richting Noord figureert een man, op de perronwand richting Zuid een vrouw. Even zijn ze met elkaar verbonden in een Brief Encounter.

Beweging

De foto’s in het kunstwerk maakte Van der Kaap zelf, in de ruwbouw van het station én in de nabijgelegen ijssalon. Hij castte de modellen, ontwierp de kleding en ensceneerde de verschillende scenes in het fotoverhaal. Een verhaal dat een hedendaagse versie lijkt te zijn van het verhaal van Zeus en Europa. Niet geheel toevallig ligt er ergens in de vloer van het station een Griekse 2-Euromunt waar deze mythologische scene op wordt verbeeld.

Van der Kaap voerde het werk uit door het beeld in de verschillende lagen van het geharde glas aan te brengen en uitsparingen af te wisselen met dekkende delen. De achterzijde van de panelen bestaat uit een reflecterende coating. Door deze materiaaltoepassingen ontstaat diepte en beweging. In combinatie met de monumentaliteit en het sterk verhalende karakter van het kunstwerk ga je als reiziger deel uitmaken van het verhaal: je rijdt het letterlijk binnen.

Het is immersieve kunst. Als je het station binnengaat via de trappen of de metro word je erin ondergedompeld, je ondergaat het geheel, het is een immersieve belevenis. En die belevenis is in twee opzichten uit te werken afhankelijk van je positie, het perspectief waaruit je het kunstwerk waarneemt. Enerzijds de waarneming van I WANT A PERMANENT WAVE staand op het perron: de graphics, de kleuren, het spiegelende effect van het zilver op de speciaal ontworpen glasplaten, een snoepje voor de ogen. Anderzijds de dromoscopische ervaring (Paul Virilio) vanuit de rijdende metro trein, je wordt als reiziger-kijker geprojecteerd in het kunstwerk. Je blik uit het raam van de trein wordt door de snelheid beïnvloed, je ziet de afbeeldingen, de graphics vanuit een bewegend perspectief.

Over het kunstwerk
Het ontwerp van Van der Kaap bestaat uit een fotomix, die over de volle breedte van de perronwanden op glas wordt uitgevoerd. Op de perronwand richting Zuid figureert een man, misschien iemand die net een congres heeft bezocht of een reiziger die zojuist in de stad is gearriveerd. Op de perronwand richting Noord een vrouw, misschien een stewardess of hostess van de RAI. Ze zijn even met elkaar verbonden in een ‘Brief Encounter’. De andere foto’sdie Van der Kaap zal mixen zeggen iets over verbindingen in Europa: via de lucht, internet, de weg.

Van der Kaap gaat de figuren casten en betrekt een mode-ontwerper om exact de juiste personages te kunnen fotograferen. De uiteindelijke foto’s bepalen de kleurstelling van het ontwerp.

Als Van der Kaap als vj optreedt, mixt hij een veelheid aan beelden en zinnen, zoals die uit het reiswoordenboekje, door elkaar. In Station Europaplein wil Van der Kaap dezelfde werkwijze gebruiken, maar hier zullen de beelden als het ware stollen.

Over de kunstenaar

Van der Kaap studeerde aan de Akademie voor Kunst en Vormgeving St. Joost in Breda (1978-1980). Van 1992 tot 2002 doceert hij nieuwe media aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Van der Kaap richt in de jaren 80 oprichter het tijdschrift ZIEN op en maakt het wekelijkse tv-programma Rabotnik TV. Hij veejayt in de jaren 90 voor de Amsterdamse discotheek RoXY. Werk van Van der Kaap was te zien in Singer Laren, het Stedelijk Museum Amsterdam, Torch (Amsterdam) en Chinese European Art Center (Xiamen). Sinds eind jaren tachtig wordt Gerald van der Kaap gezien als een vooraanstaand postmodernist en werd hij als conceptueel kunstenaar bekend met zijn geënsceneerde fotografie, gemanipuleerde foto- en video opnames en computergraphics. Als VJ ’00-Kaap’ mixte hij als een van de eerste kunstenaars livebeelden en geluid op feesten en festivals in Nederland. Ook in zijn huidige werk  blijft van der Kaap de recente ontwikkelingen op het gebied van nieuwe media onderzoeken

Gegevens van het kunstwerk

Titel: ‘I want a permanent wave’ | Opening: 17 mei 2018. | Materiaal: fotografie en digitaal gecomponeerd drukwerk gemonteerd tussen glas. | Afmeting: twee wanden van circa 4,5 x 120 meter.